26 kwietnia 2023 r. pracownicy zyskali nowe uprawnienie do dodatkowego typu płatnego urlopu. Pracownikowi przysługuje teraz w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.

Pracownik zachowuje wówczas prawo do połowy wynagrodzenia. Należy je ustalić na podstawie par.  5 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy. Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

Zwolnienie na wniosek pracownika

Pracownik składa wniosek. W pierwszym wniosku w danym roku decyduje o sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym tego zwolnienia.

Pracodawca musi udzielić zwolnienia od pracy na wniosek pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Zwolnienie jest udzielane w wymiarze godzinowym. Jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze, albo dla którego dobowa norma czasu pracy jest niższa niż 8 godzin, to ustala się je proporcjonalnie do tego wymiaru. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Zmiana ta jest jednym z elementów nowelizacji kodeksu pracy wdrażającej Dyrektywę (UE) 2019/1158 z 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE (work-life balance).

Pojęcie siły wyższej

Ani dyrektywa, ani kodeks pracy, nie precyzują, czym jest siła wyższa. Pojęcie to pojawia się w kodeksie pracy, ale przede wszystkim znane jest z kodeksu cywilnego. Definicji należy szukać w orzecznictwie. Za siłę wyższą uznaje się zdarzenia nadzwyczajne, zewnętrzne, niedające się z góry przewidzieć i niemożliwe do zapobieżenia. Są nimi zwłaszcza zdarzenia o charakterze katastrofalnych działań przyrody i zdarzenia nadzwyczajne w postaci zaburzeń życia zbiorowego takich jak wojna czy zamieszki krajowe. Definicja ta nie przystaje jednak do sytuacji, o które chodzi w art. 148(1) kodeksu pracy. Przepis ten wiąże bowiem prawo do zwolnienia z pilnymi sprawami rodzinnymi spowodowanymi chorobą lub wypadkiem. Co więcej, pracownik nie musi wykazywać zaistnienia tych przyczyn, aby ze zwolnienia skorzystać. Co ważne, zwolnienie z powodu siły wyższej przysługuje także żołnierzom i funkcjonariuszom.

Podstawa prawna:

• art. 148(1) ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1510 ze zm.)
• ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 641)
• rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 927)

25 kwietnia 2023 r. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej nr 0111-KDIB1-1.4010.126.2023.1.BS uznał stanowisko spółki, w zakresie braku obowiązku pobierania i odprowadzania podatku u źródła od nabywania dostępu do zagranicznych baz danych i informacji, za prawidłowe.

W przedstawionym stanie faktycznym spółka wskazywała, że zawiera umowy z podmiotami zagranicznymi, na dostęp do danych i serwisów informacyjnych, w których gromadzone są informacje o cenach instrumentów finansowych, wycenach firm, sytuacji na giełdach zagranicznych, notowaniach oraz inne dane. Spółka uzyskuje dostęp do baz danych, za pośrednictwem udostępnianego przez dostawców oprogramowania. Dane te nie są modyfikowane, obrabiane czy dostosowywane do jej indywidualnych potrzeb. Spółka ma możliwość sortowania, porównania danych za pomocą narzędzi udostępnionych w ramach oprogramowania. Nie są na nią przenoszone prawa autorskie ani udzielane licencje do gromadzonych informacji, w zakresie innym niż pozwalający wykorzystać dane na potrzeby związane z własną działalnością gospodarczą.

Podatek u źródła – podstawowe zasady

Podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jak stanowi art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zakresem opodatkowania objęte są osiągane przez nich przychody z odsetek, z praw autorskich lub praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, w tym także środka transportu, urządzenia handlowego lub naukowego, za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how). Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 2a, opodatkowanie dotyczy również przychodów z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze.

Na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w dniu dokonania wypłaty należności z powyższych tytułów, należy pobrać (poza ustawowymi wyjątkami) zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat (podatek u źródła).

Ustawy podatkowe nie zawierają definicji praw autorskich ani baz danych, dlatego spółka odniosła się do przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Sam dostęp do bazy nie powoduje konieczności zapłacenia podatku

W sytuacji, w której licencjobiorcy nie przysługuje prawo do użytkowania w zakresie szerszym niż na potrzeby własnej działalności, jest to równoznaczne z brakiem przeniesienia praw autorskich i prawa do rozporządzania utworem. Spółka korzysta z baz danych bez prawa do modyfikacji, sporządzania kopii, dystrybucji i odsprzedaży cudzych praw majątkowych. Taki zakres nie mieści się w definicji należności licencyjnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Nie są to także usługi niematerialne.

Aby móc zakwalifikować dostęp do baz danych oraz informacji do powyżej usług niematerialnych bądź usług o podobnym charakterze, konieczne byłoby zindywidualizowanie tych usług pod kątem profilu działalności spółki. Bazy danych i informacje pozyskiwane przez Spółkę nie mają takiego charakteru.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził więc prawidłowość stanowiska spółki, że usługi polegające na udzieleniu dostępu do baz danych oraz informacji nie stanowią należności licencyjnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ani też nie stanowią usług niematerialnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Tym samym spółka nie jest obowiązana do pobierania i odprowadzania z tego tytułu podatku u źródła zgodnie z postanowieniami art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Podstawa prawna:

• art. 3 ust. 2, art. 21 ust. 1 pkt 1, art. 21 ust. 1 pkt 2a, art. 26 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2587 ze zm.)
• art. 1, art. 3 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2509 ze zm.)

W celu skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej istotna jest data powstania niepełnosprawności, a nie data orzeczenia ją potwierdzającego. Po wydaniu orzeczenia można skorzystać z ulgi, korygując zeznania za poprzednie lata, jeśli niepełnosprawność powstała wcześniej niż data orzeczenia. Warunkiem jest zawarcie tej informacji w orzeczeniu. Tę korzystną interpretację potwierdziły właśnie organy skarbowe.

Więcej na ten temat w tekście w serwisie Prawo.pl >>